سینوس

آندوسکوپی سینوس

سینوزیت حاد

التهاب مخاط بینی و سینوس ها رینوسینوزیت نامیده میشود. اصولا وقتی سرماخوردگی معمولی بیشتر از یک هفته طول بکشد تشخیص سینوزیت حاد مطرح می شود. زمان بروز علائم در سینوزیت حاد کمتر از یک ماه طول می کشد. علائم اصلی سینوزیت حاد عبارتند از ترشح چرکی از بینی، گرفتگی بینی، ترشح چرکی از پشت حلق، درد و احساس فشار در صورت و گاهی تب، سرفه، سردرد، بوی بد دهان و حتی درد دندان. درد و سایر علایم عفونت سینوس  بستگی به اینکه کدام سینوس دچار عفونت شده باشد دارد. در سینوزیت اتموئید درد معمولا در پشت چشمها احساس می شود.

گرفتگی بینی و ترشح پشت حلق به همراه درد در قسمت داخلی چشم و بینی علامت دیگری می باشد. سردرد و فشار ناشی از سینوزیت با سرفه و خم کردن سر به جلو بد تر می شود. در سینوزیت ماگزیلاری درد معمولا در پشت گونه و بر روی دندانهای فوقانی لمس می شود ولی ممکن است به سمت چشمها نیز امتداد داشته باشد. بقیه علائم مشابه سینوزیت اتموئیدی است ولی تب شایعتر است . در سینوزیت فرونتال محل درد در پشت پیشانی است و سایر علائم مانند بقیه سینوزیتها است . در سینوزیت اسفنوئید درد در پشت و بالای سر قابل حس است که به پیشانی و چشمها گسترش می یابد. از عوارض آن به اختلال بینایی و دوبینی می توان اشاره  کرد. در زمان بروز علائم فوق با مراجعه به پزشک با یک شرح حال مثبت و معاینه داخل بینی می توان به تشخیص دقیق رسید.

درمان

با استراحت و درمان دارویی مناسب معمولاً سینوزیت حاد بهبود می یابد. درمان شامل استراحت، مصرف مایعات فراوان، آنتی بیوتیک و اسپری های کورتیکواستروئیدی به همراه داروهای موکولیتیک (رقیق کننده ترشحات) و شستشو با سرم می باشد. مدت درمان حد اقل ده روز است .

سینوزیت مزمن

در صورتی که علائم سینوزیت حاد بیشتر از سه ماه طول بکشـد و از بین نرود تشخیص سـینوزیت مــزمن مطــرح می شود. مهمترین علائم سینوزیت مزمن گرفتگی بینی و ترشحات چرکی بینی و ترشح پشت حلقی است. برخی عوامل زمینه ای از قبیل آلرژی فصلی، پولیپ بینی، سیگار و همینطور اختلالات آناتومیک فرد را بیشتر برای بروز سینوزیت مزمن مستعد می کند. اصولاً هر ضایعه ای که با تخلیه طبیعی ترشحات سینوس ها  در داخل بینی تداخل ایجاد نماید منجر به تجمع ترشحات و ضخیم شدن مخاط سـینوس ها می شود و مژک های مخاطی که کارشان تمیز کردن مخاط تنفسـی است، از کار می افتند و چرخه معیوبی ایجاد می شود و علائم سینوزیت مزمن بروز می کند.

فرد معمولاً بعلت احساس گرفتگی و احساس سنگینی و فشار و درد در صورت یا پیشانی یا ترشحات مزمن پشت حلقی مراجعه می کند که به مدت حداقل سه ماه ادامه داشته است. در سینوزیت اتموئید ترشح مزمن بینی، احساس گرفتگی و سردرد وجود دارد که در صبحها بدتر می شود. همچنین گلو درد مزمن هم وجود دارد .در سینوزیت ماگزیلاری معمولا درد در گونه و پایین چشم می باشد. درد آن با سرما خوردگی بدتر می شود .در سینوزیت فرونتال سر درد خفیف در پشت پیشانی احساس می شود. در سینوزیت اسفنوئید سر درد خفیف در پشت سر معمولا تنها علامت بیمار است. با استفاده از معاینه داخل بینی به کمک اندوسکوپ یا سی تی اسکن سینوس ها میتوان به تشخیص قطعی سینوزیت مزمن رسید.

درمان

ابتدا باید عوامل مستعد کننده سینوزیت برطرف شود. مثلا سیگار قطع شود، علائم آلرژی کنترل شود، ریفلاکس گاستروازوفاژیال درمان شود. درمان آنتی بیوتیکی مناسب به مدت حداقل سه هفته تجویز شود. در صورت عدم پاسخ به درمانهای فوق جراحی آندوسکوپیک عملکردی سینوس (FESS) انجام می شود. امروزه جراحی اولیه برای رینوسینوزیت مزمن تقریبا منحصرا به روش آندوسکوپیک انجام می شود. در سال های اخیر FESS تحول عظیمی در درمان سینوزیت مزمن ایجاد کرده است. شیوع بالای سینوزیت مزمن و سایر بیماریهای بینی و سینوس، افزایش آگاهی نسبت به فیزیوپاتولوژی سینوزیت و نیز پیشرفت های اخیر در وسایل اندوسکوپی، FESS را به یکی از اعمال جراحی رایج تبدیل کرده است.

در این عمل فقط بافت بیمار و سایر نواحی آناتومیکی که مشکل دارند به صورت بسیار دقیق و ظریف خارج می شوند و راه تهویه سینوس ها باز می شود. از این روش جراحی در مواردی نظیر پولیپ بینی، تومورهای خوش خیم و بد خیم بینی و سینوس، سردردهای رینولوژیک، نشت مایع مغزی نخاعی، اشـکریزش مزمن و ضایعات و تومورهای قسمت قـدامی و میانی قاعـده جمجمه نیز می توان استفاده کرد. در این موارد با استفاده از وسایل و ابزار های پیشرفته و با داشتن تبحر و تجربه کافی، جراح تومورهای قسمت قدامی و میانی قاعده جمجمه را که قبلاً جهت درمان نیاز به برش جراحی و اسکار وسیع ناحیه صورت داشت خارج می کند.

عوارض

همانند هر عمل جراحی دیگری برای این عمل هم یک سری عوارض وجود دارد. اگزچه این عوارض معمولا خفیف و گذرا هستند، ولی اختلال در بینایی و نشت مایع مغزی نخاعی از عوارض جدی و نادر این جراحی است که در صورت عدم تجربه و مهارت کافی جراح ممکن است اتفاق بیفتد. بعد از عمل مدت ها طول می کشد تا مخاط بینی و سینوس به وضعیت طبیعی برگردد و ممکن است تا آن زمان بهبودی کلینیکی کامل ایجاد نشود. بیمار لازم است بعد از عمل، هر هفته تحت معاینه اندوسکوپیک و پاکسازی و ساکشن ترشحات قرار گیرد تا زمانی که فعالیت مژک ها به وضعیت طبیعی خودشان برگردند. ویزیت های بعد از جراحی تقریباً به اندازه خود جراحی اهمیت دارد و لازم است بیمار به مدت لازم تحت نظر پزشک معالج خود باشد.